Paulus* (69): “Ik ben in mijn leven vele malen psychotisch geweest door grote spanningen tussen wat ik ‘moest’ van de wereld om me heen en van mezelf, en dat wat ik was en kon. Het heeft me tenslotte in het psychiatrisch circuit gebracht. Daar werden de psychotische gevoelens sterk aangewakkerd door de ‘opvang’ met een politieverhoor en ‘diagnoses’ die niets te maken hadden met mijn probleem. Ik ben er voorbij gekomen door er met lotgenoten over te praten en elkaar te helpen met het omgaan met wat ons overkomen is. De mensen die dat begeleidden verdienen de grootst mogelijke waardering, de zielknijpers met hun diagnoses moeten branden in de hel!
Twintig jaar geleden viel ik uit met paranoïde psychotische verschijnselen. Ik was heus wel paranoïde, dat was niet alleen een label maar ook wel echt het geval, weet ik achteraf. Want dat is het lastige, als het je overkomt is het gewoon wat er om je heen gebeurt, het zijn de mensen om je heen en de doktoren die je niet vertrouwt die je vertellen dat het niet normaal is en dat het paranoia heet. Het kost een tijd voordat je dat zelf aanvaardt. ‘Jij bent gek’, wordt heel langzaamaan ‘Ik ben gek’, en dan ben je al een heel eind op weg naar een werkzamer zicht op je eigen situatie en hebbelijkheden.
Mijn paranoia werd sterk aangewakkerd door de psychiaters die mijn ‘intake’ deden. Ze zaten met de DSM voor hun gezicht, een half oog op mij en een half oog op hun bijbeltje en lazen hun vragen aan mij op. Als ik dan het ‘juiste’ antwoord gaf werd er begrijpend geknikt. Het was buitengewoon onwerkelijk, beangstigend en het voelde als een politieverhoor in plaats van een crisisopvang.
“In nood zijn is geen stoornis,
maar een vitale reactie op wat er mis ging!”
‘Diagnose’
Dagen later kwam de diagnose. “Meneer lijdt aan een persoonlijkheidsstoornis met het risico op paranoïde psychotische decompensatie” Ik was verbijsterd, ik voelde me aan alle kanten bedreigd, was intens depressief met concrete zelfmoordplannen en vooral: eenzaam, volkomen verlaten, juist door de mensen aan wie ik me had toevertrouwd.. Ik had op de diagnosebrief met potlood van alles onderstreept en er vraagtekens bij gezet om het volgend gesprek goed te kunnen voeren. Dat werd me kwalijk genomen, dat ik de ‘wetenschappelijk verantwoorde’ diagnose in twijfel trok, hoe dúrfde ik.
Verzet
Kennelijk was ik nog goed genoeg bij de les om me te verzetten tegen deze diagnose. Paranoïde was ik zeker, maar een stoornis in mijn persoonlijkheid? Daar wilde ik niet aan. Het is geen eigenschap van mij om paranoïde te zijn, maar er zijn wel omstandigheden waarin een gevoelige jongen zich zwaar bedreigd kan gaan voelen. Die omstandigheden waren ernaar: ik werd op staande voet ontslagen, om, naar wat pas veel later bleek, ongeldige redenen, mijn vrouw ging er met de kinderen vandoor en betwistte mijn vaderschap bij de rechter, mijn vader stierf, mijn moeder dementeerde en dat kwam bovenop een turbulent verleden. Dat werd me een beetje veel.
Mijn verzet tegen de diagnose heeft mij erbovenop geholpen, dat was het begin van een zelfanalyse die mij een uitweg wees naar een lichtere toekomst. De belangrijkste kracht daarvoor werd geleverd door mijn lotgenoten in een groepstherapie. Gewoon met elkaar praten over wat je overkomen is. Er samen om janken en samen nieuwe beginnetjes zoeken, perspectieven openen. Dat werkt dubbel: je ziet dat anderen het minstens zo lastig hebben, en je ziet wat je eigen waarde is, hoe je kunt helpen het lijden te verlichten van een ander, zo paranoïde als je bent. De ‘diagnoses’ die regelmatig voorbij kwamen werden met bevrijdend hoongelach ontvangen.
“Geen ‘herstel’ van de situatie die fout ging,
maar er voorbij zien te komen!”
Luisteren zonder oordeel
Hulde aan de zielszorgers die ons opvingen, naar ons luisterden en ons bij elkaar zetten! Ze konden luisteren zonder er de psychiatrische schema’s en ‘diagnoses’ overheen te leggen. Geen stoornissen zoeken maar praten over wat er gebeurd is! Geen herstel van de situatie die geleid heeft tot de psychose, maar er voorbij proberen te komen, mét de ervaring, wijzer geworden, vóóruit gaan! Weg met de zielknijpers die ons in hun antiseptische tang willen nemen! De brand in de DSM!”
* Vanwege privacyredenen zijn namen en details aangepast.