Alice* (23) was pas 13 jaar oud toen zij voor het eerst werd opgenomen in een kliniek voor eetstoornissen. Jarenlang ging zij in en uit bij verschillende klinieken en haar situatie leek uitzichtloos. Zij voelde zich niet gehoord en daardoor onbegrepen. Dit veranderde toen zorgprofessionals vanuit een ander perspectief naar haar gingen kijken.
Calorieën tellen
“Terugblikkend begon alles rond mijn 13e levensjaar toen het niet lekker ging op school. Op die leeftijd wil je graag met vrienden zijn, maar doordat ons gezin regelmatig verhuisde, kon ik nergens echt langdurige vriendschappen aangaan. Hierdoor voelde ik mij vaak een buitenstaander en dat gevoel probeerde ik te compenseren door obsessief mijn best te doen op school. In de zomervakantie viel dit echter weg, maar ik weet nog dat we in de laatste week voor de vakantie les hadden gehad over calorieën tellen. Dat zoiets onschuldigs uiteindelijk heeft kunnen leiden tot een eetstoornis had ik nooit verwacht.
Obsessies
Het begon eigenlijk heel onbewust met gezond eten en sporten. Gedurende de zomer schoot ik er echter volledig in door. Ik ruilde de ene obsessie voor de andere. Toen school weer begon, kon ik echter niet meer loslaten. Zodoende zat ik niet alleen met de prestatiedruk die ik mijzelf oplegde, maar ook met de voeding en het sporten. Dit was qua tijd simpelweg niet haalbaar en uiteindelijk stortte ik in onder druk die ik mijzelf had opgelegd en werd ik voor het eerst opgenomen. Waarschijnlijk zagen mijn ouders al langere tijd dat het niet goed ging, maar in het land waar we woonden was het onduidelijk hoe je aan de juiste zorg kwam. Tegen de tijd dat we eindelijk aan het juiste adres waren, was ik al in een zeer slechte lichamelijke toestand.
Gesloten afdeling
Ik werd opgenomen op een gesloten afdeling in een kliniek voor eetstoornissen. Ik kreeg de diagnose ‘anorexia nervosa’ en van de ene op de andere dag kwam ik in dat wereldje terecht. Tot de dag daarvoor was ik mij niet eens bewust geweest van het feit dat ik een eetstoornis had en nu opeens zat ik tussen allemaal mensen met hetzelfde soort problemen. Mensen die je tips gaven over hoe je stiekem minder kon eten of hoe je kon braken. Ik werd als het ware die wereld ingezogen en worstelde ermee om eruit te komen.
Heropnames
Door mijn opnames kreeg ik een leerachterstand. Toen ik de kliniek verliet functioneerde ik dus ook niet meer goed op school. Hierdoor raakte ik in paniek. Ik stopte met eten, zodat ik opnieuw opgenomen zou worden en kon ontvluchten aan het normale leven waarin ik niet meer kon functioneren. Dit herhaalde zich meermaals. Totdat men het opmerkte en mij ermee confronteerde. Het probleem bleef echter bestaan. In de kliniek voelde ik me thuis, erbuiten niet.
“Ik begon te voelen dat er meer aandacht was voor mijn
eetstoornis en de behandeling dan voor mij als mens.”
Teleurstelling
We verhuisden naar Nederland. Tijdens de behandeling daar werd er slechts aandacht besteed aan mijn eetprobleem. Dat was een reëel probleem, maar het had een diepere oorzaak. Ik at niet omdat ik bang was voor het normale leven. Ik raakte teleurgesteld, omdat ik daar graag over wilde praten, maar daar was geen ruimte voor zolang ik niet het juiste gewicht had. En als ik dat gewicht eindelijk bereikte dan werd de hulp afgebouwd en viel het onderliggende als het ware tussen wal en schip. Ik begon extremer gedrag te vertonen als ik meer vrijheden kreeg wat uiteindelijk leidde tot verschillende pogingen van zelfdoding.
Onbegrip
Ik begon me onbegrepen te voelen en kreeg de indruk dat zorgverleners verwijtend naar mij waren. Zij vonden mij manipulatief en dat ik mij niet volledig inzette om te herstellen. Ik wilde juist beter worden! Ik boekte geen vooruitgang in therapie en daarom werd gedacht dat er een groter probleem aan ten grondslag moest liggen, zoals een trauma. Maar dit was helemaal niet het geval. Ik was simpelweg bang terug te keren naar het normale leven. Waarschijnlijk was dat veel eerder naar boven gekomen als er niet alleen aandacht voor mijn eetstoornis was geweest, maar ook voor mij als mens.
Herstel
Op mijn 19e veranderde er plotseling iets. Ik werd gediagnosticeerd met autisme waardoor ik naar een andere kliniek ging en zich een nieuwe weg met nieuwe perspectieven voordeed. De focus op mijn eetstoornis verdween. Er was plotseling ruimte om echt te praten. Blijkbaar was er simpelweg een andere diagnose nodig zodat er anders naar me gekeken en met me gepraat werd. Ik kreeg een coach aan huis die mij hielp mijn leven weer op de rails te krijgen en mijn leerachterstand in te halen. Dit is gelukkig goed gelukt. Ik ben nu aardig op weg naar herstel en begin steeds beter te begrijpen wat mij is overkomen.
De rol van diagnoses
In de eerste instantie lijkt het alsof diagnoses fungeren als sleutel tot hulp. Tegelijkertijd gaven ze mij het idee dat er toch wel echt iets serieus mis is met me. Ik heb veel diagnoses de revue zien passeren: anorexia, angststoornis, depressie, borderline, narcisme, autisme. Als ik naar dat rijtje kijk kan ik alleen maar denken dat ze hard op zoek waren naar een label. En om dan te bedenken dat men dacht dat er een complex trauma onder mijn psychiatrisch lijden zou liggen, terwijl het probleem eigenlijk helemaal niet zo groot was. Achteraf lijkt het voor mij vooral op een ongelukkige samenloop van verschillende omstandigheden die ervoor zorgden dat ik vast kwam te zitten tussen allerlei psychiatrische diagnoses waar ik de weg niet meer uit wist. Eerst voelde ik mij een psychiatrische patiënt, nu weet ik dat ik gewoon ‘Alice’ ben.
Toekomstblik
In de toekomst hoop ik het stigma van psychiatrisch lijden te doorbreken. Mensen hebben snel hun oordeel klaar, maar geloof me, iedereen is onder bepaalde omstandigheden kwetsbaar en kan daardoor psychiatrisch ontregelen. Dat is niets om je voor te schamen en het bepaalt ook niet wie je bent of zult zijn. Mijn verhaal laat hopelijk zien dat je altijd oog voor de persoon moet hebben en niet alleen bezig moet zijn met het labelen van mensen. Ja, een diagnose is uiteindelijk nodig om bepaalde hulp (vergoed) te krijgen, maar dat doet niet af aan wie jij bent als persoon.’’
*Omwille van privacy zijn namen en herkenbare details aangepast.